Pablo Picasso Hayatı
Doğumu 25 ekim 1881 malaga,ispanya-ölümü 8 nisan 1973 mougins,fransa.çağdaş ispanyol ressam,heykelci,özgün baskı sanatçısı, seramikçi,dekor tasarımcısı.20 yy. En büyük ve etkili sanatçılarından biri olmuştur.georges braque ile birlikte kübizm akımını kurmuştur.
Gençliği ve yetişmesi:
Bir resim öğretmeni olan jose ruiz blasco’nun oğluydu.on beş yaşında barselona’daki güzel sanatlar okulu la llotja’ya girdi.bir yıl sonra da madrid’deki san fernando kraliyet güzel sanatlar akademisine kabul edildi. Buradaki eğitim biçimselliğinden sıkılarak yeniden barselona’ya döndü. 1900’de paris’e gitti.sanatçıların yaşadığı montmartre semtinde oldukça yoksul bir yaşam sürdü;bir yandan çalıştı,bir yandan öğrendi.toulouse-lautrec’in afişlerini keşfetti ve bunlardan esinlenerek resimler yaptı.üç ay sonra ispanya’ya dönüp madrid’e gitti.orada,yaşamı kısa süren arte joven adlı bir dergi çıkardı(1910).aynı yılın yazında ikince kez paris’e gitti,yapıtlarını ambroise vollard’ın galerisinde sergileme olanağı buldu ve şair max jacob ile tanıştı.
Van gogh’un yapıtlarını gördü ve bunlardan etkilenerek “apsent içen adam”(1901,william jaffe koleksiyonu,new york) ile “cüce dansçı “ adlı tablolarını yaptı.yapıtlarını picasso diye imzalamaya başlamıştır;bu annesinin soyadıydı.maurice denis,ısidro nonell monturiol,el greco gibi ressamların etkisiyle sefilliği simgesel bir biçimde dile getiren çalışmalara yöneldi. Yapıtlarında ağırlıklı olarak mavini tonlarını kullanması nedeniyle be dönem onun “mavi dönemi” olarak adlandırıldı.”Çağrı “(“casagemas’ın gömülüşü”, 1901-paris kenti modern sanat müzesi),”trajedi”, ”celestine”(1903),bir aside yedirme baskı olan “la vie”, “tutumlu yemek” (1904), “yaşlı gitarcı” (1903,chicago sanat enstitüsü), ”kargalı kadın”(1904, toledo sanat müzesi), “ütü yapan kadın” (1904,justin k. Thannhauser koleksiyonu,new york) gibi yapıtlarında insanları trajik pozlar içinde gösterdi,durağan figürleri düşey doğrultuda uzatılmış biçimde canlandırdı.
Picasso 1904’de paris’e yerleşti.orada tanıştığı fernande olivier ile arkadaşlık kurmasından kısa bir süre sonra da “pembe dönemi’ne girdi. Pembenin tonlarını kullandığı bu dönem resimleri eski melankolikliğini yitirmemişti;ama insan figürleri daha dolgun,daha güçlüydü.konu olarak sakak kadınlarının,dilencilerinin yerini aile sahneleri,anne çocuk düzenlemeleri almıştı.arkadaşlarıyla sirklere gitmeyi seven picasso burada çalışan palyaçoların da resimlerini yaptı.”Top üstündeki kız”(1905,puşkin güzel sanatlar müzesi,moskova) “yelpazeli kadın” (1905,averell harriman koleksiyonu,new york) gibi tablolarını bu döneminde üretti.1906’da ,aralarında gertrude stein’in ve kendisinin portrelerinin de bulunduğu resimlerinde figürleri birer heykel gibi ele alan bir anlatıma yöneldi.
Kübizm.resimlerinde denediği biçim bozma çalışmaları 1907 ilkbaharında onu devrimci bir yapıta götürdü:”avignonlu kızlar”(modern sanat müzesi,new york).bu tablo bir yandan paul cezanne’ın,bir yandan yunan-ispanyol resim geleneğinin,bir yandan da afrika sanatının etkilerini taşıyordu.ama 20.yüzyılın bu en büyük başyapıtının asıl önemi,izlenimcilikle başlayan anlatım geleneğiyle olan bağları köktenci bir biçimde koparmasıydı.picasso 1908’de cezanne’ın etkisiyle manzara resimleri ve ölü doğalar yaptı.onun bu çalışmalarını, ”avignonlu kızlar “ı ve georges braque’ın benzer çalışmalarını, eleştirmen louis vauxcelles küçük küplere benzetti.bir süre sonrada kübizm sözcüğü bu tür yapıtları anlatan bir akım adı olarak yerleşti.picasso 1908’de braque ile çalışmaya başladı.birlikte evrensel bir resim dili arıyorlardı.”Horta’da fabrika”(hermitaj müzesi leningrad),”koltukta oturan çıplak”(dougles cooper koleksiyonu ,new york) gibi yapıtlarında görüldüğü üzere,picasso paletini yeşilli grilerle sınırlandırmıştı.her yapıtında ele aldığı nesneleri yeni bir yöntemle kuruyordu ve bu kurma yöntemi ele alınan konu yada nesneden daha önemliydi.ambroise vollard’ın, wilhelm uhde’nin ve daniel henry kahnweiler’in portrelerinden sonra picasso kendine özgü geometrik bir soyutlama yöntemine ulaştı.kullandığı biçimleri buruşturuyor, resimlerinde harflere yer veriyordu.amacı izleyicinin dikkatini boyayan yüzeye çekmekti. 1910’da yapıtları new york kentinde sergilendi.
1911’de f. Olivier onu terk ettikten sonra marcelle humbert’le tanıştı.ona “eva “ adını taktı ve bu adı bazı resimlerinde de kullandı. Aynı yılın yazında braque gibi o da yapıştırma tekniklerini uygulamaya başladı. Gazete kağıtları , sigara paketi ve kibrit kutusu kapakları gibi nesnelerle oluşturduğu resimler , o’nun 1910-1911‘lerin cézanne etkisindeki çözümsel (analitik) kübizminden uzaklaşmaya başladığını , 1912-1914’lerin bireşimsel (sentetik) kübizmine yöneldiğini gösteriyordu. Bu yaklaşımda gerçeğin bilinen görüntüleri kaba bir strüktür etkisi uyandıran simgelerle canlandırılmaktaydı. Bunları anlatmak gitarlı ölü dualar kullanılıyordu. Tam bu sırada 1.dünya savaşı’nın çıkması bütün sanatçılar gibi picasso ‘yu da etkiledi. Arkadaşları dağıldı, sergi düzenlemez oldu. Kübizm, tam kamuoyunda tanınmaya başlamışken zorunlu bir duraklama dönemine girdi.
Bale dekorları. Savaşın olumsuz etkilerini gidermeyi amaçlayan genç yazarlar jean cocteau , picasso’yu diaghilev yönetimindeki rus balesi için dekor yapmaya özendirdi. O da metnini cocteau ‘nun yazdığı kareografisini léonide massine’in gerçekleştirdiği ve müziğini erik satie’nin bestelediği parade (geçit töreni) adlı balenin dekorlarını hazırladı . Oyun bale olarak başarı kazanmadı, ama picasso’nun boyadığı perde büyük ilgi topladı. Picasso 1918’de bu balede dansçı olan olga kohlova ile evlendi.1935’e deyin süren bu evlilik picasso’nun bohem yaşamını değiştirdi.sanatında da yeni bir dönem başladı. Kübizmi bıraktı , büyük figürler kullanarak yeni klasik bir tutuma yöneldi.yeni bir döneme geçti, ambroise vollart , max jacob (1915) , jean cocteau , igor stravinski (1917) , andré derain , sergey diaghilev (1919) gibi kişilerin portrelerinde kendini göstermeye başlamıştı.picasso bale dekorları yapmayı da sürdürüyordu.manuel de falla’nın el sombrero de tres picos (1919; üç köşeli şapka) ve cuadro flamenko (1921) , stravinski’nin pulcinella (1920) , santie’nin mercure (1924 ; merkür) adlı baleleri için dekorlar hazırladı. Palyaçolar , dansçılar , hokkabazlar gene en sevdiği konular arasındaydı. Kübizmi ileri götüren çalışmalar da yaptı. Bunlardan biri , iki çeşitlemesi bulunan “ üç müzikçi” (1921,philadelphia sanat müzesi),öteki de “antik büst ile ölü doğa (1921,ulusal modern sanat müzesi,paris) adlı yapıtlarıydı. Bunların ikincisinde kübizmi bütün sınırlayıcı öğelerinden arındırmış,düz çizgilerin yerine eğrileri koymuştur.
1925’te yeni bir gelişme başladı. Picasso, gerçeküstücü olmadığı açıklamış olmasına karşın “üç dansçı” (1925,tate galerisi,londra )adlı yapıtıyla paris’te pierre loeb galerisi’nde açılan ilk gerçeküstücüler sergisine katıldı. André breton, paul eluart,michel leiris gibi gerçeküstücülerle arkadaş oldu. Ünlü “başkalaşma” dizisinde gerçeküstücülüğün yaygınlaşan etkisi vardı. Bu tür ilişki ve etkilenmeler daha sonraki yıllarda da sürdü.
Picasso bu arada marie-therese walter ile tanışmış ve 1935’te maya adlı bir kızları olmuştur. “kırmızı koltukta oturan çıplak “(1932, tate galerisi,londra), ”düş”(1932,victor ganz koleksiyonu,new york ),”ayna önündeki kız” (1932,modern sanat müzesi,new york) gibi resimleri bu dönemin ürünü idi.picasso 1909’da yaptığı bir kadın başından sonra hiç heykel çalışmamıştı. Kendi bulduğu yöntemleri uygulayarak bu alanda da yapıtlar üretmeye başladı.”...heykel , bir ressamın yapıtlarını en iyi yorumlayış biçimidir...”Diyordu. Zaman zaman bazı edebiyat yapıtlarını resimleyerek düş gücünün çalışmasını sağlıyordu. Aralarında balzac’inkiler de olmak üzere 35 ten çok bu tür çalışma yaptı.
Guernica: .1936’da,bir yugoslav olan dora maar (markoviç) ile yaşamaya başladı.ama yapıtlarındaki duygusal yoğunluk ispanya’da çıkan iç savaştan kaynaklanıyordu.bu savaşa karşı duyduğu tepkiyi “guernica ”( prado müzesi,madrid) adlı başyapıtına yansıttı.28 nisan 1937’de küçük bir bask kasabası olan guernica hitler’in uçakları tarafından bombalanmıştır.picasso 1 mayıs’ta ispanya cumhuriyeti’nin 1937 paris dünya fuarı’ndaki ispanya pavyonu için ısmarladığı büyük boyutlu bu tablonun ilk çalışmalarına başlamıştı bile.3,50 m x 7,82 m boyutlarındaki tablonun ana çizgileri 11 mayıs’ta ortaya çıkmıştı.picasso’nun ıı.dünya savaşı’ndan önceki çalışmaları arasında “ağlayan kadın” dizisi,dora maar’ın ve ünlü şair paul eluard’ın karısı nusch’un portreleri de vardı.bu portrelerde yüzleri hem önden,hem de yandan görüntüleyerek klasik portre yaklaşımından ayrılmıştı.ıı.dünya savaşı yılları picasso için yeni bir sıkıntı ve yoksulluk dönemi oldu.alman işgali altındaki fransa’da yapıtlarını sergilemesi yasaklanmıştı.çalışmaları da yaşam koşullarına koşut olarak haşinleşiyordu.insan figürlerini canavarlaştırırcasına biçim bozulmalarına uğratıyordu.”Oturan kadın” (1937-1944), ”saçını tarayan kadın” (1940,özel koleksiyon,abd) ,”öküz kafataslı ölü doğa” (1938,modern sanat müzesi,new york)bu dönem çalışmaları arasındaydı.
Iı.dünya savaşı sonrası: paris’in işgalden kurtulmasının hemen ardından picasso fransız komünist partisi’ne üye oldu.aynı zamanda ilk kez salon d’automne’da (güz salonu) bir sergi açtı.atölyesi hem paris’in önde gelen sanatçılarıyla,hem de yurtdışından gelen meraklılarla dolup taşıyordu.o ise bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjiyle arayış ve deneylerini sürdürüyordu.fernand mourlot’nun atölyesinde taş baskı tekniğini öğrendikten sonra 1945-1949 arasında 200 kadar büyük boyutlu taş baskı üretti.1946’da françoise gilot il tanıştı;bu dönemde su perileri,yarı insan yarı keçi faunlar,yarı insan yarı at kentaurlar,fülüt çalan pan’lar gibi akdeniz mitolojisinden esinlenen resimler yapı.1946 tarihli “yaşama sevinci”(picasso müzesi,antibes) gibi yapıtları onun en mutlu olduğu bir dönemdeki çalışmaları arasındaydı.çocukları claude 1947’de paloma da 1949’da doğdu.picasso 1947’de madoura’daki bir fabrikada çömlekçilik çalışmaya başladı ve ertesi yıl paris’te 150 parçalık bir sergi açtı.ama bunlar çalışmalarının ancak onda biriydi.onun parmakları arasında bir eski yunan amforası bir kadın yada akbabaya (1947) , bir ceylan yada kentaura (1948) , dönüşüyordu.tabaklar yarı insan yarı hayvan mitoloji yaratıklarının yüzü yada bir savaş alanı oluyordu.boğa güreşi (1948) , güvercinler (1949) ve baykuşlar da işlediği konular arasındaydı.
Picasso 1948’de polonya’nın wroclaw kentinde toplanan dünya barış kongresi’ne bir yıl sonrada paris’te toplanan barış kongresi’ne katıldı.ikinci toplantının afişinde onun bir güvercininin kullanılması ününü daha da pekiştirdi.daha sonra “savaş ve barış” (1952, ulusal picasso müzesi,vallauris) adlı yapıt üstünde çaılştı.vallauris’deki bir kilise için yaptığı 4,70m x 10,24m boyutlarındaki bu resim de,”guernica” gibi onun politik düşüncelerini yansıtıyordu;ama “guernica”daha iyimser bir hava içindeydi.picasso bu arada çeşitli malzemeler kullanarak heykel üretmeyi de sürdürüyordu.hayvanlardaki analık duygularını dile getiren “şebek ve yavruları” (1951) adlı yapıtında yüz yerine iki oyuncuk otomobil kullanmıştı.
Yeni çalışmaları: 1953’te françoise gilot’dan ayrıldı.o da iki çocuğunu alarak abd’ye gitti.picasso bu sırada 72 yaşındaydı.bu olay onun 1953-1954 arasında sayıları 180’i bulan bir dizi minotauros (yarı insan yarı boğa mitolojik yaratık)çizimi yapmasına yol açtı.1959-1960 ‘ta fırça ve çinimürekkebiyle çalışılmış 89 boğa güreşi sahnesi bunları izledi.1954’te yaptığı sylvett’in 12 portresi süprizlerin sonu değildi.yeni tanıştığı jacqueline roque’u türk giysileri içinde çiziyordu.1962’de de evlendiler.picasso yeniliklerinden biri de müzelerdeki resimlerden kopyalar yapmaktı.bu çalışmalarında eski ressamların yapıtlarını kendi anlatım diline dönüştürerek yorumluyordu.daha önce el greco’dan kopyalar yapmıştı.bunu nicolas poussin ve gustave courbet gibi ressamların yapıtları izledi.1955’te eugene delacroix’nin “cezayirli kadınlar”adlı tablosunun 15 çeşitlemesini yaptı.diego velazques ile edouard manet’in yapıtları da birer dizi resmine esin kaynağı oldular.çanak çömlekleride ise antik akdeniz kültürüyle haşır neşir olmayı sürdürmekle birlikte,jacqueline’in portresini yada balzac’tan alınmış konular gibi başka şeyleri de kullanılıyordu.
Picasso 85 ile 92 yaşları arasında da beklenmedik tazelikte çizimler üretmeyi sürdürdü.bunlar mitolojiden sirk yaşamına,aşk resimlerinden yeme içme sahnelerine kadar çok çeşitli konularıydı.ayrıca 1925’ten beri işlemediği bir konu yeniden ortaya çıkmıştı:kendi resmini bir palyaço olarak yapmak . 1971’de louvre müzesi, leonardo’nun “mona lisa”nın durduğu salonda sekiz yapıtını sergileyerek picasso’nun 90yaşını kutladı.
Değerlendirme:bir sanatçı olarak picasso sonsuz bir değişkenlik içinde olmuştur,bu nedenle onu belli bir yere yerleştirmek olanaksızdır.yapıtlarında insan,her şeyden de önce kendisi yer alır;duruma göre ya bir matador yada bir palyaçodur.mitolojiden, efsanelerden alınmış tipleri de kullanmıştır.kübist dönemi dışında,kadınlar en çok işlediği konuların başında gelir.büyük çalışkanlığıyla hem çağdaşları , hem de geçmiş ressamlarla yarışır gibidir.ama en büyük yarışa kendi kendisini aşmak için girişmiştir.bu da onun her zaman bir yenilikle ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Öbür önemli yapıtları:
resim. “kör adamın yemeği” (1903,metropolitan sanat müzesi,new york). La vie (1903,cleveland sanat müzesi,abd). “kombinezonlu kadın”(1905, tate galerisi, londra). ”gertrude stein”( 1906, metropolitan sanat müzesi,new york). ”oturan çıplak” (1909-1910 tate galerisi,londra).”Mandolinli kız” (1910, özel koleksiyon,new york). ”akordeoncu” (1911,guggenheim müzesi,new york). “palyaço” (1913, belediye müzesi.den haag). “palyaço” (1915, modern sanat müzesi ,new york). “gitar”(1919, kröller-müller devlet müzesi, otterlo).”Üç müzikçi” (1921,modern sanat müzesi,new york). ”antibeste gece balık avı” (1939,modern sanat müzesi,new york).
Heykel.”Kadın başı” (1909 ,modern sanat müzesi,new york).”Apsent bardağı” (1914, modern sanat müzesi,new york).”Gitar” (1926). “d. M.’nin başı” (1914),”boğa başı” (1943). Ve “çelik heykel” (1967), daley merkezi meydanı,chicago ,abd).
Çizim ve baskılar. “max jacob” (1915,dora maar koleksiyonu). “yüzenler” (1918, fogg sanat müzesi,cambridge,abd). “stravinski’nin portresi” (1920). “minotauromachia” (1935). ”maymun ressam ve modeli”(1954).
Seramik . “kadın biçiminde vazo”(1948), ”üç güvercin”(1953). ”boğa güreşi resimli tabak (1957)
