Dokuma yapılan tezgahları kullanım biçimleri ve tiplerine göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
a)Kirkitli Dokuma Tezgahları
Masa tezgahı, yatay tezgah (konar - göçer veya yer tezgahı; bez ayağı dokumaların yapımında kullanılmaktadır), dikey tezgah (halı dokuma tezgahı. Sarma tezgah, düz tezgah olmak üzere üç çeşidi görülmektedir).
b)Mekikli Dokuma Tezgahları
Kamçısız tezgahlar (genellikle iki pedallı, mekiğin elle atılması ile dokumalar yapılmaktadır), Kamçılı Tezgahlar (mekiğin kamçının çekilmesi ile atılarak dokuma yapılmaktadır),Çukur Tezgahlar (dokuyucunun oturduğu yer, pedalların bulunduğu kısım çukur içerisindedir), Yüksek Tezgahlar, Armürlü (sekiz gücüden yirmi dört gücüye kadar gücü gerektiren dokumalarda kullanılmaktadır) ve Jakarlı (Yirmi otuz ikiden fazla gücü gerektiren dokumalarda kullanılmaktadır) Tezgahlar.
Halı
Pamuk, kıl, ipek, yün ipliklerin halının boyuna yan yana dizilmesinde meydana gelen çözgü iskeletinin her çift teline yün, ipek, floş iplerinin değişik tekniklerle, ilme bağlanıp, üzerine atkı ipliği kirkitle sıkıştırılmak suretiyle dokunan havlı yüzlü dokumadır.Halı imalinde atkı sayısı iki veya üçtür. Yurdumuzda genellikle iki atkı kullanımı görülmektedir.
Birkaç sıra dokuma yapıldıktan sonra ilmeler halı makası ile istenilen yükseklikte kesilmektedir.Son yıllarda desene göre havları kabartmalı olarak kesilen halılar da görülmektedir. Yaygı, örtü, yastık vb. olarak kullanılmaktadır.Halı dokumalarda genellikle iki tip düğüm görülmektedir.
1)Türk Düğümü (Gördes Düğümü - Çift Düğüm - Kapalı İlme)
El dokumalarının bir kısmında atkı ipliğini, ilmeleri sıkıştırmak amacıyla kullanılan araca "kirkit", bu aracın kullanıldığı el dokumalarına da kirkitli dokumalar denilmektedir.
Kilim Dokuma
Atkı ipliklerinin çözgü iplikleri arasından bir alt, bir üst geçirilmesi, sıkıştırılması ile çözgü ipliklerinin gizlendiği atkı yüzlü dokumadır.Kilimde, desenlerin bulunduğu belirli alanlarda, o desenin rengindeki bir atkı ipliği, başka renkteki desenin sınırına kadar gidip geri dönmektedir.Böylece ayrı renkteki atkıların çözgüler arasında gidip gelmesiyle desen oluşturmaktadır.Çok gergin atılan atkı ipi, çözgüler arasında kaldığında "çözgü yüzlü", çözgülerle atkıların eşit atılıp sıkıştırılmasıyla da "bezayağı" dokuma oluşturmaktadır.
Dokuma Tekniklerine Göre
Gücüler yardımıyla gruplar halindeki çözgüler arasında oluşturulan aralıktan, atkı ipinin mekikle geçirilmesi sonunda elde edilen düz yüzeyli dokumalardır.Çeşitli kumaş dokumaları, Siirt battaniyesi, kolanlar ve grup içinde yer almaktadır.Siirt battaniyesi düz bez ayağı dokumalardandır.Geleneksel Türk dokumaları, ev, çarşı, saray dokumaları olarak sınıflandırılabilir.Kadınlar tarafından evlere yün, ipek, keten veya pamuk kullanılarak yapılan bu dokumalar el sanatı örneklerindendir. Kumaş, çevre, peşkir, yağlık gibi çeşitlilik göstermektedir.
Kolan Dokuma
Yün, pamuk, keten, kıl ipliklerinin çözgü, atkı olarak kullanıldığı, yassı, enli kuşak bağ gibi dokumalardır.Kolan ve çarpana dokumalar gücü yerine kartların, gücü çubuğunun kullanılması, atkı ipinin mekikle geçirilmesi nedeniyle mekikli dokumalar içinde değerlendirilmektedir.Kolan dokumada yere çakılan iki çubuk arasına, dokunacak yere göre boyu ayarlanan çözgü ipleri gerilmekte, arasına gücü görevi yapan gücü çubuğu geçirilmektedir.Çubuğun döndürülmesiyle açılan çözgü aralığından atkı ipi atılıp, kılıçla sıkıştırılarak dokuma yapılmaktadır.
Dokuma; atkı, çözgü ipliklerinin dikey açı yapacak şekilde, birbirinin altından, üstünden geçirilmesiyle ortaya çıkan düz yüzeyli üründür denilebilir. Dokuma tezgahlarında çözgü denilen yan yana duran ipliklerin gücü nire denilen araçlarla bir kısmının yukarı kaldırılması, diğer kısmının aşağı çekilmesi suretiyle açılan aralıktan ki bu aralığa ağızlık denir. Mekik yardımıyla atkı denilen ipliklerin geçirilmesiyle oluşturulan düz yüzeylerdir. Dokumacılık, yapım teknikleri, kullanılan araçlara göre üç grup incelenebilir.
1)Mekik Dokumalar:Kumaş Dokuma, Siirt Battaniyesi, Kolan, çarpana dokuma
2)Kirkitli Dokumalar:
A)Kirkitli Düz Dokumalar; Kilim, Cicim, Zili (sili), Sumak
B)Kirkitli Havlı dokumalar; Halı
3- Mekiksiz Dokumalar: Palaz, Kolan, çarpana (kartlı, kartsız dokumalar)
Dokusuz Dokular (Keçe)
Bitkilerin tohumlarından, saplarından, yapraklarından veya meyvelerinden elde edilen lifleridir.
Dünyada bulunan bitkisel liflerin sayısı 2000'in üzerindedir. Ancak bu çok çeşitli bitkisel liflerin pek çoğunun ekonomik önemi olmasa da, yöresel gereksinimleri karşılamak için hala kullanılmaktadır.
Bitkisel lifler, bulundukları bitki organlarına göre; 1. Tohum Lifleri (pamuk - asclepias), 2. Sak Lifleri (Keten - kenevir - jüt), 3 . Yaprak Lifleri (sisal - abaca), 4. Meyve Lifler (Hindistan Cevizi lifi, Lif Kabağı) olarak sınıflandırılabilir.
1. Tohum Lifler
Pamuk: Günümüzde pamuk liflerinden; iplik, dokuma, triko sanayinde, yatak, yorgan, yastık gibi ev eşyalarının dolgu materyali, döşemecilikte kıtık olarak, yapay ipek, dumansız barut, vernik, cila, yapay deri, selüloz sanayinde yararlanılmaktadır. Tohumlarından; bitkisel yağ üretiminde, sabun, yağlı boya yapımında, muşamba, plak, kağıt hamuru, küspesinden hayvan yemi, gübre olarak yararlanılmaktadır.
Pamuk ülkemizde başta Çukurova olmak üzere Akdeniz, Ege bölgesinde yoğun olarak yetiştirilmektedir. Elle veya makine ile hasat edilen pamukların lifi tohumlarına yapışıktır. Çırçırlama adı verilen işlemle lifler temizlenerek kullanılır hale getirilmektedir.