Sanat Dersi

El Sanatları

Örgüler

Örgüler, geleneksel sanatlar içerisinde önemli bir yer tutmakta, hala devam etmektedir.Türk el sanatları, iğne, tığ, firkete, mekik vb. aracılığıyla ipek, pamuk İpliklerle ince örgüler, tığ, şiş, yün iplikle yapılan kalın örgülerden oluşan zengin bir birikime sahiptir.İnce örgülere, tentene, oya, bağ / düğüm işi (Kastamonu Düğümü), keseler, oyalar (İğne, boncuk vb);Kalın örgüler elde veya makinede (trikotaj) olarak iki türlü bulunmaktadır.

Örgü; elde kullanılan yalın araçlarla tek ipliğin kendi üzerine bükülüp kıvrılarak çeşitli ilmeklerle tutturulması veya düğümlenmesi ile yapılmaktadır.Kalın örgüler, çorap, eldiven, diz bağları, çedikler vb. doğal yün veya tabii boyalarla boyanmış yün iplerle yapılan bu örgüler arasında pamuk ipliği ile yapılanlara rastlanmaktadır.Şişle yapılan örgülere 19. yüzyılda rastlanmaktadır.

İşlemeler

İşleme; ipek, yün, keten, pamuk, metal vb. ipliklerle, çeşitli iğneler, uygulama biçimleri aracılığıyla; keçe, deri, dokuma vb. materyaller üzerinde yapılan bezemelerdir.Türk işleme sanatı tarihi çok eski devirlere dayanmaktadır."Bezemek" sözcüğü, giyim kuşam, ev eşyalarının süslenmesinde kullanılmıştır.Sarayda başlayan işleme sanatı, daha sonraları gerçek bir halk süsleme sanatı haline gelmiştir.İşleme teknikleri, iğneler coğrafi, sosyal, ekonomik şartlar, estetik değerler doğrultusunda yüzyıllardır değişiklik göstererek günümüze ulaşmıştır.

Türk işlemeleri tekniklerine, uygulanan iğne biçimine göre; dokumanın iplikleri üzerinde yürütülen (Çin iğnesi, Romanya iğnesi, Girit iğnesi, Fransız düğümü, hesap iğnesi, balık sırtı, susma, civan kaşı vb.,) dokumanın iplikleri çekilerek (fisto nakışı, ciğer deldi çeşitlemeleri), dokumanın iplikleri kapatılarak (Buhara atması, Jakobyen atması, Maraş işi, aplike, boncuk işi, pul işi vb), dokumanın veya dokumaların iplikleri bağlanarak (yama işi, kumru gözü, Antep işi, geçme işi vb.) yapılan iğneler olmak üzere gruplanabilir.

Hammaddesi Hayvansal Deri Olan Geleneksel Sanatlar

Hayvandan elde edilen, deri, kürk, boynuz, kemik gibi maddelerden yapılan el sanatlarını, kullanılan malzeme, kullanım alanı vb. sınıflandırmak mümkündür.Saraçlık; Koşum takımlarının yapımı, tamiri. Süsleme işlerine saraçlık denilmektedir.Atın boyuna uygun olarak yapılan koşum takımları, onun doğal hareketlerini kolaylaştırmak onu rahatsızlıktan, incinmekten, zararlı çarpmalardan korumak için yapılmaktadır.Koşum; paldum, başlık, gem, çeki kayışı, yan kayış, ok kayışı, yular, dizgin gibi parçalardan oluşmaktadır.

Koşumculukta genellikle manda derisi kullanılmaktadır.Yağlı deri, kromlanmış deriler sepici bıçağı ile kesildikten sonra, tıraşlanmakta, mumlu iplik, biz, ucu kütleşmiş iki iğne ile veya sırım.Sırım iğnesiyle dikilmektedir.Bütün bu parçalar kıtıkla doldurulmaktadır.

Atın boynuna geçirilen koşum takımlarının göğüs kayışı, yan kayışı, ok kayışı, sedemka gibi parçaların hamuta bağlanarak atın arabayı çekmesi sağlanmaktadır.Hamut iki ağaç parçasının (Hamut ağacı) birleştirilerek sırayla üzerine simit, fitil, dolma, kapak gibi bölümlerin yapılması ile oluşmaktadır.Palduma atın gömleği de denilmektedir.Koşum veya çekim atlarında kullanılmaktadır.

*Deri İşçiliğine Örnekler

Yemenicilik

El Sanatları

El Sanatları insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak, örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiştir.Daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el sanatları, ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelerek "geleneksel" vasfı kazanmıştır.

Geleneksel Türk El Sanatları, Anadolu'nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli uygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştirerek zengin bir mozaik oluşturmuştur. Geleneksel Türk El Sanatlarını; halıcılık, kilimcilik, cicim zili, sumak, kumaş dokumacılığı, yazmacılık, çinicilik, seramik-çömlek yapımcılığı, işlemecilik, oya yapımcılığı , deri işçiliği, müzik aletleri yapımcılığı, taş işçiliği, bakırcılık, sepetçilik, semercilik, maden işçiliği, keçe yapımcılığı, örmecilik, ahşap ve ağaç işçiliği, arabacılık vb. sıralanabilir.

Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü

Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü 1982'de kurularak eğitim ve öğretim programlarına başlamıştır. Bölüm, halen, Halı-Kilim-Eski Kumaş Desenleri Anasanat Dalı ve Tezhip-Minya­tür Anasanat Dalı olmak üzere iki Anasanat dalında Lisans, Yüksek Lisans ve Sanatta Ye­terlilik programlarını vermektedir. Lisans programına Özel Yete­nek Sınavıyla alınan öğrenciler, ilk yıl bölüm öğrencisi olarak Te­mel Sanat Eğitimi ve Genel Kül­tür derslerini alırlar. İkinci eğitim yılının başında öğrenciler belirle­nen kontenjan ve başarı du­rumları doğrultusunda ana sa­nat dallarına ayrılırlar.